Editing Introdución á tradución de software

== Conceptos previos ==
=== O Inglés como lingua da computación ===
O fin do [http://en.wikipedia.org/wiki/Second_European_colonization_wave_(19th_century-20th_century)| período colonial] e o resultado das [http://en.wikipedia.org/wiki/World_war1 grandes guerras do século XX] fixeron que a lingua de uso internacional, que ata ven entrado o pasado século fora o francés, pasara a ser o inglés, pois os Estados Unidos de Norte América colócanse coma a nova gran potencia mundial. Se a finais do século XIX e comezos do XX os primeiros grandes [http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_computing_hardware| avances na enxeñaría e informática] comezaron no mundo anglo-xermano, despois da primeira gran guerra os avances prodúcense no lado dos EUA. O resultado da segunda guerra mundial, que pon na quebra as economías europeas, e o resultado da guerra fría, permítenlle aos EUA consolidarse coma un potencia tecnolóxica. Con isto, non é de estrañar que o inglés sexa a lingua estándar na computación.

=== Internacionalización e localización ===
As aplicacións informáticas son desenvolvidas adaptadas cultural e lingüisticamente ao inglés americano; dende o texto que o usuario ve e os caracteres dese texto, as datas, o fuso horario, os formatos numéricos, os nomes, as direccións, ás unidades de medida... Por isto existe a necesidade de adaptar cada aplicación informática ás realidades culturais e lingüísticas de cada rexión. As aplicacións non adaptadas, non localizadas, impiden o uso desa aplicación a persoas que non coñecen o inglés e este é a razón fundamental pola que se localiza. 

O proceso de '''internacionalización''' (que se abrevia como '''i18n''') é o proceso polo cal se adapta unha aplicación para que permita o emprego doutras linguas, tipografías ou outras convencións locais. 

O proceso de axustar o software xa internacionalizado a unha lingua ou rexión cultural concreta chámase '''localización''' e abreviase como '''l10n'''. 
A i18n das aplicacións é un requisito previo á localización. Por medio da localización créanse versión da aplicación sen necesidade de cambiar o [http://en.wikipedia.org/wiki/Source_code| código fonte] da aplicación. Isto conséguese externalizando as mensaxes de texto ou imaxes específicas que logo os localizadores se encargarán de cambialos segundo a lingua ou os convenios culturais de cada rexión. 

O proceso de '''globalización''' (g11n) emprégase habitualmente para englobar os procesos de internacionalización e localización. O proceso abrangue ao deseño, implementación e localización. Nalgún momento dado empregouse a abreviatura g11n para referirse á ''galeguización'', mais a coincidencia da abreviatura coa de globalization fai desaconsellable o seu emprego.


=== O "locale" ===
As linguas están recollidas nunha serie de estándares internacionais co fin de identificalas. A serie [http://en.wikipedia.org/wiki/ISO_639| ISO 639] recolle asignan códigos identificacións cada lingua descrita. Estes códigos son empregados en varios ámbitos informáticos.

A ISO 639 consiste da 639-1, 639-2, 639-3 e 639-5. Foron redactados en diferentes momentos con variacións debido a unha ou outra necesidade, como a de ampliar  sistema de codificación ata poder acoller as arredor de 6000 linguas vivas que se estima existen, ademais de linguas extintas e artificias. A ISO 639 identifica a cada idioma cun código de dúas letras mentres que a 639-2 define un código de tres letras. Así o galego recibe os identificadores gl e glg na 639-1 e 639-2, respectivamente. Outros exemplos importantes a ter en conta son: 

{| class="wikitable" style="text-align:left; margin: 1em auto 1em auto"
!ISO 639-1!!ISO 639-2!!Name
|-
|gl||glg||Galician||
|-
|pt||por||Portuguese||
|-
|es||spa||Spanish||
|-
|en||eng||English||
|}

Un "locale" denota unha lingua específica xunto cos convenios culturais de data, moeda, formato de número.... Explicado máis formalmente, o locale é o subconxunto das variables ambientais que teñen impacto nun usuario e que dependen de convencións lingüísticas ou culturais de cada rexión. O locale inclúe o seguinte:
# Lingua
# Formatos numéricos
# Convencións de data e hora
# Fusos horarios
# Cambios de horario de verán (de aforro enerxético)
# Moeda

É fácil percibir que non abonda con especificar unha lingua para identificar un locale. Un exemplo atopámolo coas diferenzas entre o inglés británico e o americano ou entre o portugués continental e o brasileiro. Inda que non existan necesariamente diferenzas dialectais, si existen diferenzas, por exemplo, por razóns xeográficas que fan que haxa que adaptar datas, fusos horarios ou similares. Así que ademais da lingua é necesario especificar o país ou rexión de fala da lingua. 

O locale galego é '''gl_ES''', onde ES é o identificador do estado español, que é de onde deriva o noso sistema de semana, data, hora.... Outros locales a ter presentes son:

{| class="wikitable" style="text-align:left; margin: 1em auto 1em auto"
!Lingua!!locale
|-
|galego||gl_ES||
|-
|inglés americano||en_US||
|-
|inglés británico||en_GB||
|-
|portugués continental||pt_ES||
|-
|portugués brasileiro||pt_BR||
|-
|español peninsular||es_ES||
|}

O locale en_US actúa habitualmente como predefinido na maioría dos sistemas, pois é o de orixe. 

Cada lingua ten ademais un sistema de escritura que pode variar. As linguas poden ter sistemas alfabéticos, coas súas diferentes tipografías, ou sistemas iconográficos pero os ordenadores traballan con díxitos. Con isto, cada carácter tipográfico leva un número asociado nun estándar de representación específico. Esta asociación chámase código de caracteres. '''Códigos de caracteres''' (''eng''. charset) hai múltiples, coma o ASCII ou a ISO-8859-1. O sistema [http://en.wikipedia.org/wiki/Unicode| Unicode] é un estándar industrial de representación de códigos de caracteres deseñado para acoller a todos os símbolos e textos posibles te todos os sistemas de escritura do mundo. O ''Unicode Transformation Format'' (UTF) é de amplo uso en programas internacionalizados. Os formatos UTF-8 e UTF-16 son probablemente os máis empregados. O UTF-8 recolle correctamente o código de caracteres do galego pois é compatible coas escrituras latinas e o ASCII.

== Ciclo de desenvolvemento e Sistemas de control de versións ==
=== SVN ===
=== Git ===

== Fluxo da localización e Gettext ==

Poderiase pensar que o fluxo de localización segue un patrón no que o desenvolvedor envía as traducións a un ficheiro que logo o localizador de cada idioma traduce, tendo como resultado tantos paquetes de programa cun ficheiro de lingua asociado como o número de linguas ás que se localizara. Isto ben pode ser o caso da tradución dun documento de texto ou unha páxina HTML, que produce un ficheiro completo para cada lingua. Porén, as tradución de software non se realizan dun xeito estático senón que se fan de xeito ''dinámico''. As traducións dun programa debúxanse en tempo de execución. En realidade as aplicacións progámanse para que escollan as ''cadeas'' de texto que aparecen en cada momento dende un ficheiro coas traducións a lingua (hai un por lingua) que o usuario especificou nas súas preferencias. Isto é o que se chama ''tradución dinámica'''.

Independentemente de que a tradución se faca dun xeito dinámico ou estático, hai un ficheiro de cadeas en inglés para ser traducidas. Inda que este ficheiro simplemente contén texto precisase que todos os localizadores empreguen o mesmo formato de texto e poidan eles e os desenvolvedores manter o sistema de tradución continuamente ao longo do desenvolvemento da aplicación. Para evitar estes problemas no software libre desenvolveuse un formato de ficheiro específico para o proceso. Existen varias ferramentas, independentes, que se programaron para traducir, validar e converter este formato a outros formatos, independentemente de que sexa texto da interface gráfica, documentación, páxinas man, notas de lanzamento ou contido web. 

No sistema de tradución Gettext este formato é o PO, que é o formato máis amplamente empregado para a localización de software libre.Este formato está pensado para 

* '''Tradución estáticas intermedias''': datos de texto estático, como a documentación de software, que se converte do formato orixinal a PO, tradúcese e convertese de novo ao formato orixinal. Co este resultado prodúcense os documentos finais que o usuario vaia a ver.
* '''Traducións dinámicas intermedias''': algunhas aplicación manteñen as cadeas da interface no seu propio formato, como é o caso de Mozilla ou OpenOffice. Estes formatos reconvértense en ficheiro de tradución PO para que sexan traducidos e logo volvense a converter no formato de orixe para que sexan empregados en tempo real polas aplicacións. 
* Traducións nativas dinámicas: moitas aplicacións empregan o formato PO como formato nativo para as cadeas da interface co cal non hai necesidade de conversións intermedias. Isto inclúe aos entornos de escritorio KDE e Gnome, as ferramentas GNU etc. Para poder empregalos en tempo real os ficheiros PO compílanse a ficheiros binarios MO. 

É importante esta distinción xa que dependendo do uso, poden aparecer elementos incrustados asociadoas ao código que se traduce. Para as cadeas da interface ponden aparecer directivas de formato namentres na documentación pode aparecer marcado do tipo HTML. Asi que o tradutor ten coñecer que se está a traducir con ese ficheiro PO. 

O formato PO é un formato compacto, facilmente lexible  e editable sen necesidade de ferramentas especializadas. Isto implica que inda que hai ferramentas especializadas, pódese empregar un simple editor de texto para facer a tradución. Inda así os tradutores deben coñecer a estrutura do formato!. 



http://www.linuxselfhelp.com/gnu/gettext/html_chapter/gettext_1.html

== Aplicacións para a tradución ==
Editores de texto vs ferramentas especializadas
=== Aplicacións de escritorio ===
* Poedit
* Virtaal
* Lokalize
=== Aplicacións en liña ===
* Pootle